Grypa wywołuje bardzo dużo powikłań pogrypowych, które mogą prowadzić nawet do zgonów. Jednym z najpoważniejszych powikłań jest zapalenie mięśnia sercowego, a osoby leczące się z powodu chorób układu krążenia, w sezonie grypowym mają 2-3 krotnie większe ryzyko wystąpienia zawału. Jak grypa wpływa na nasz układ sercowo-naczyniowy i jakie inne powikłania mogą dotknąć pacjenta opowie prof. nadzw. IK, dr hab. med. Andrzej Ciszewski, ekspert Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.
I. Skąd zainteresowanie kardiologa, specjalisty z oddziału Kardiologii Inwazyjnej, akcją dotyczącą profilaktyki grypy?
Najważniejszym zadaniem i sukcesem kardiologii interwencyjnej jest oczywiści leczenie pacjentów z zawałami serca i udrażnianie, „na ostro” na dyżurach, zamkniętych tętnic wieńcowych poprzez zabiegi angioplastyki i implantacji stentów. Od dawna zadawano sobie pytanie jakie czynniki powodują, że do zawału doszło właśnie teraz i co spowodowało, że dotychczas stabilna, niedająca objawów blaszka miażdżycowa pękła i zamknęła w ciągu kilku godzin czy minut tętnicę wieńcową. Poszukując tych czynników wyzwalających, sprzyjających powstaniu zawału, okazało się, że często są nim i infekcje i ostre oraz przewlekłe stany zapalne, a szczególnie grypa. Na przykład – obecnie mamy jak wiadomo szczyt okresu grypowego i z całą pewnością będziemy obserwowali także wzrost o 15-20% liczby zawałów serca. Tak więc zainteresowanie kardiologa interwencyjnego grypą wynika z tego, że grypa jest uznana za jeden z czynników destabilizujących blaszkę miażdżycową i wyzwalających zawały serca. Naturalną konsekwencją takiego stwierdzenia jest zalecanie szczepień przeciw grypie u osób podwyższonego ryzyka zawału.
Przeczytaj także: Grypa – Lepiej zapobiegać niż leczyć – wywiad z prof. Leszkiem Szenbornem.
II. Jakiego rodzaju powikłania po grypie mogą dotyczyć pracy serca?
Najczęstszym kardiologicznym powikłaniem pogrypowym jest zaostrzenie czy destabilizacja istniejącej choroby wieńcowej, a w niektórych przypadkach nawet zawał serca. Drugim poważnym powikłaniem jest wirusowe zapalenie mięśnia serca czy osierdzia. Jest to choroba autoimmunologiczna. Otóż pojawienie się wirusa grypy w naszym organizmie czasami może spowodować wytwarzanie przeciwciał, które zamiast wirusa grypy, atakują komórki naszego serca. Dzieję się tak zazwyczaj z kilkutygodniowym opóźnieniem po infekcji grypowej, bo tyle czasu potrzeba, aby powstały auto-przeciwciała i zaatakowały nasze serce. Odczuwamy to najczęściej jako znaczne osłabienie, szybkie męczenie przy niedużych wysiłkach. Taki stan zazwyczaj przechodzi po następnych kilku tygodniach. Niestety u części osób uszkodzenie serca, osłabienie jego kurczliwości pozostaje na stałe i może doprowadzić do przewlekłej niewydolności serca czy tzw. kardiomiopatii rozstrzeniowej. Czasami powikłaniem pogrypowym może być arytmia serca. Obecnie wiele osób cierpi na różne postacie przewlekłych arytmii serca i wszystkie te osoby, muszą się liczyć z tym, że w wypadku infekcji grypowej może dochodzić do nasilenia, nawrotu czy ujawnienia się arytmii. Kolejnym poważnym powikłaniem pogrypowym może być zaostrzenie przewlekłej niewydolności serca u pacjentów leczonych z tego powodu. Reasumując z tych powodów towarzystwa kardiologiczne na całym świecie zalecają, aby pacjenci z przewlekłymi chorobami serca, a zwłaszcza chorobą wieńcową i z przewlekłą niewydolnością serca, szczepili się co roku przeciw grypie, po to, żeby uniknąć jej kardiologicznych powikłań.
III. Czy przypadki pogrypowego zapalenia mięśnia sercowego są częste w praktyce kardiologa?
Uważam, że są prawdopodobnie znacznie częstsze niż nam się wydaje i je rozpoznajemy. Objawy mogą być bardzo niecharakterystyczne i zazwyczaj przypisujemy je osłabieniu po przebytej infekcji, zmęczeniu, przepracowaniu itd. Często też nie kojarzymy objawów kardiologicznych z przebytą przed kilkoma tygodniami infekcją. Jeżeli po infekcji grypowej z gorączką >38 st. C, zwłaszcza tzw. przechodzonej infekcji, długo utrzymuje się osłabienie, przyspieszona czy nierówna praca serca i czują te osoby, że dochodzenie do siebie jest dłuższe niż po dotychczasowych infekcjach, to wystarcza do podejrzenia i konieczności wykluczenia czy nie jest to pogrypowe zapalenie mięśnia sercowego.
IV. Czy pamięta Pan szczególnie przypadek pacjenta, którego problemy zdrowotne wiązały się z niezastosowaniem profilaktyki grypy?
Przypadki, które najbardziej utkwiły mi w pamięci to niestety dramatyczne przebiegi tzw. piorunującego zapalenia mięśnia sercowego po infekcji grypowej, które często dotyczą młodych osób w wieku 18-30 lat. W takich przypadkach w ciągu kilku dni dochodziło do nagłej, piorunującej niewydolności serca, bardzo ciężkiego stanu, braku reakcji na leki i niestety zgonu. Najbardziej dramatyczne było to, że dotyczyło to zazwyczaj młodych osób, które jeszcze tydzień czy 2 tygodnie wcześniej były całkowicie zdrowe, a proste szczepienie przeciw grypie mogło temu zapobiec.
Przeczytaj także: Rok walki z pogrypowymi powikłaniami układu sercowo-naczyniowego.
V. Czy każdy kto przeszedł infekcję wirusową powinien przejść badanie kontrolne pracy serca? Jakie są wskazania do takiego badania?
Wydaje mi się, że nie każdy i nie po każdej infekcji. Badania powinni przechodzić przede wszystkim pacjenci z już rozpoznanymi chorobami serca, leczący się kardiologicznie, zwłaszcza z powodu przewlekłej niewydolności serca, choroby wieńcowej, kardiomiopatii rozstrzeniowej, którzy czują, że po infekcji pogorszyła się ich wydolność fizyczna, zdecydowanie szybciej się męczą, bądź nasiliły się objawy, które wiązali z chorobą serca.
Natomiast u osób dotychczas zdrowych, jeżeli po infekcji, zwłaszcza z gorączką >38 st. C, długo utrzymuje się osłabienie, nierówna praca serca i czują te osoby, że dochodzenie do siebie jest dłuższe niż po dotychczasowych infekcjach, wskazana jest wizyta u lekarza i takie dość proste badania jak: EKG, ECHO serca czy 24-godzinna rejestracja EKG metodą Holtera. Rozstrzygną one, czy doszło do pogrypowego, poinfekcyjnego uszkodzenia, bądź zaostrzenia chorób serca.
2 Replies to “Sercowy problem – grypa – wywiad z dr hab. med. Andrzejem Ciszewskim”